Dagelijks werken de partners van het NPRZ om het op Zuid beter te maken voor de huidige en de nieuwe bewoners. Deze serie portretteert de mensen die zich inzetten voor een sterker Zuid. Deze keer: Robine de Lange, president van de rechtbank Rotterdam, en één van de initiatiefnemers van de wijkrechtspraak.

In het New Yorkse stadsdeel Brooklyn is de community court al jaren een begrip. Dit is een wijkrechtbank, waar rechtszaken worden behandeld, maar vooral ook naar de mens en onderliggende problemen die een rol kunnen spelen. Armoede, schulden, stress, maar ook huiselijk geweld en verslaving. Na Eindhoven volgt Rotterdam het New Yorkse voorbeeld. En wel op de plek waar de multiproblematiek het weligst tiert: Rotterdam Zuid. In een voormalige technische school in Hillevliet, op de grens tussen Bloemhof en Hillsluis, zullen binnenkort zittingen gaan plaatsvinden. Robine de Lange, president van de rechtbank Rotterdam en een van de initiatiefnemers van de wijkrechtspraak, heeft er hoge verwachtingen van. ‘We gaan de problemen die in één gezin spelen, als een geheel bekijken en integraal aanpakken. Hierdoor kunnen we betere beslissingen nemen. Beslissingen die niet alleen goed zijn voor het individu, of het gezin, maar voor de hele wijk.’

Multiproblematiek
De Lange is al 26 jaar rechter in strafzaken en familie- en jeugdzaken. Ze komt al jaren elke dag op Zuid, omdat de rechtbank gevestigd is op de Kop van Zuid. Pas toen ze enkele jaren geleden voor het eerst bij NPRZ over de vloer kwam, werd de ernst van de situatie op Zuid haar duidelijk. ‘Ik was onder de indruk van de omvang van de problematiek en de gestructureerde manier waarop gewerkt wordt aan verbetering. Projecten zoals de Aan de bak-garantie vind ik echt geweldig: dát moet je doen om ervoor te zorgen dat jongeren een toekomst hebben, en te voorkomen dat ze het verkeerde pad op gaan!’
De Lange weet als geen ander wat dat betekent. In haar werk als strafrechter ziet ze dagelijks wat er allemaal kan gebeuren in mensenlevens. ‘Ik wil dat de beslissingen die ik neem, niet alleen juridisch juist zijn en recht doen aan de zaak, maar ook dat ze effectief zijn. Dat betrokkenen door kunnen met hun leven en liever nog dat dat leven erop vooruit gaat. Als er echter talloze problemen spelen, moet je de kluwen soms eerst ontrafelen, voor je goede beslissingen kunt nemen.’

Eén gezin, meerdere rechtszaken
Al tien jaar houdt de vraag hoe rechters om moeten gaan met multiproblematiek in gezinnen, De Lange bezig. ‘Stel je voor,’ zegt zij. ‘Een gezin heeft schulden, waardoor huisuitzetting dreigt. Er is grote stress, en minder aandacht voor de kinderen. Eén van de kinderen begint te spijbelen, en pleegt op den duur een winkeldiefstal. In zo’n geval krijgt het gezin te maken met een kantonrechter, in verband met de huisuitzetting. Met een leerplichtambtenaar, omdat het kind zonder toestemming van school is weggebleven. En een jeugdstrafrechter, vanwege de diefstal. Mocht blijken dat er ook nog klappen zijn gevallen binnen het gezin, dan komt er nog een tweede strafrechter aan te pas.’

Community court
De combinatie van problemen die De Lange hierboven beschrijft, is er een die helaas best vaak voorkomt. ‘En lopen soms wel vier losse zaken tegelijkertijd, die eigenlijk allemaal met elkaar samenhangen. Het heeft natuurlijk weinig zin om een leerplichtzaak te behandelen van een kind, dat binnenkort misschien niet eens een dak boven zijn hoofd heeft. Toen vanuit het Openbaar Ministerie stemmen opgingen voor de oprichting van een community court, leek me dat het proberen meer dan waard,’ zegt ze. ‘De rechtbank en het Openbaar Ministerie hebben samen met de gemeente Rotterdam, de politie en de advocatuur het initiatief genomen, daarna sloten tal van organisaties zich aan, zoals de wijkteams, de reclassering en het Zorg- en Veiligheidshuis. Onder leiding van projectleider Jacqueline Frima is het allemaal gelukt: vanaf 30 juli begint de wijkrechtspraak in Rotterdam-Zuid. Middenin de wijk, want dat vonden we heel belangrijk.’

Rechte pad
Gevraagd naar haar drijfveer als strafrechter antwoordt De Lange: ‘Mensen weer terugbrengen naar het rechte pad, zodat ze op een goede manier verder kunnen met hun leven.’ Ze verwacht dat de wijkrechtspraak daarbij gaat helpen. ‘Als mensen niet meer van het kastje naar de muur gestuurd worden, maar direct goed geholpen worden door vaste gezichten en zich gehoord voelen, worden ze zelf ook actiever en positiever. Hoe meer mensen hierdoor op het rechte pad terecht komen, hoe beter dat is voor de veiligheid en het welzijn in de wijk. Zowel in Brooklyn als Eindhoven is dit gebleken, en ik hoop vurig dat de wijkrechtspraak in Rotterdam-Zuid hetzelfde effect heeft. Daar gaan we keihard ons best voor doen.’